Wat is pijneducatie?
Pijneducatie is de eerste stap in de behandeling van chronische pijn. Pijneducatie is een interactief proces tussen patiënt en behandelaar met als doel de gedachten of het gedrag van de patiënt in relatie tot gezondheid te veranderen. Bij educatie over pijnfysiologie wordt uitgegaan van het sensitisatiemodel. Vanuit het biopsychosociale model wordt gekeken naar onderhoudende factoren voor centrale sensitisatie, zoals pijncatastroferen, pijnhypervigilantie en kinesiofobie. Pijneducatie is een manier om in korte tijd inadequate pijncognities en maladaptieve overtuigingen over pijn bij te sturen.
Wanneer pijneducatie toepassen?
Bij patiënten met centrale sensitisatie. Centrale sensitisatie wordt gedefinieerd als een versterking van neurale signalen in het centrale zenuwstelsel, waardoor pijnovergevoeligheid ontstaat. Centrale sensitisatie kan klinisch vastgesteld worden met gegevens verkregen uit de medische diagnose, anamnese, klinisch onderzoek en analyse behandelrespons.
Doelen van pijneducatie
Het vergroten van de kennis van de neurofysiologische mechanismen van chronische pijn. Inzicht te geven in de onderhoudende of beïnvloedende biopsychosociale factoren die daarbij een rol spelen. De patiënt te erkennen in zijn klacht en het verleggen van de focus van pijnvermindering naar het richten op de pijnonderhoudende factoren.
Effectiviteit van pijneducatie
Diverse onderzoeken zijn gedaan naar de effecten van educatie bij patiënten met chronische pijn. Bij verschillende patiëntengroepen is aangetoond dat pijneducatie effectief is, o.a. lage rugklachten, whiplash klachten, fibromyalgie, chronisch vermoeidheidssyndroom. Het is van belang dat dit gebeurt via een persoonlijke benadering die aansluit bij de gedachten van de patiënt.
Effecten van pijneducatie
Kennis over pijn: een betere kennis van en inzicht in de fysiologie van (chronische) pijn (d.w.z. centrale sensitisatie als verklaringsmodel voor chronische en veralgemeende pijnklachten). Toename in functie en minder beperkingen worden ervaren: een verbeterde pijncoping, met name minder passieve coping (minder piekeren) en meer actieve coping (dingen gaan ondernemen die je werkelijk belangrijk vindt in het leven). Positief effect op psychosociale factoren: een reductie in bewegingsangst, pijncatastroferen, specifieke percepties.
Gebaseerd op Explain Pain van Butler en Moseley (2003) en de principes uit het sensitisatiemodel van Van Wilgen en Keizer (2004, 2012).